Türkiye’de seçmen ağırlıklı olarak üç coğrafi grupta yer alıyor. Birinci grup en geri kalmış bölgelerimiz olan Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu; geleneksel ve muhafazakâr insanlardan oluşuyor, etnik ve kültürel farklılıklar ön planda, ekonomiye katkısı çok az bu bölgenin. Yaşam kalitesi ve eğitim düzeyi çok düşük olan bu insanlar yıllardır terörün yanında, yoksullukla ve yoksunlukla ciddi bir savaş veriyorlar. Gelecek düşleri bile olmayan, sadece yaşama tutunma çabası içinde olan bu insanlar oylarını HDP ve Ak Parti’ye veriyorlar. İkinci grup İç Anadolu ve Karadeniz bölgesi; bu bölge de geleneksel ve muhafazakâr bir yapıya sahip, milliyetçi duyguları yüksek ve ekonomiye katkısı düşük. Bölge insanlarının eğitimi orta düzeyde, dünyadaki değişimlerden oldukça uzak bir yaşamları var. Dar gelirliler ve düşük bir yaşam kalitesine sahip bu insanların da geleceğe yönelik hayal kurma şansı pek yok. Kıt kanaat geçinen, ayakta kalmaya çalışan bu insanlar oylarını ağırlıklı olarak Ak Parti’ye ve MHP’ye veriyorlar. Üçüncü grup olan Akdeniz, Ege ve Marmara’nın tüm kıyı şeridi ile Trakya’nın tamamı Türkiye’nin ekonomiye katkısı en yüksek bölgesi. Burada en eğitimli insanlar yaşıyor ve ağırlıklı olarak Türkiye’nin orta sınıfını temsil ediyorlar. Bunlar modern diye tanımlanan, yaşam tarzı Batı’yla uyumlu, teknolojiyi kullanan ya kendi işini yapan sermaye ya da katma değeri yüksek emeğin sahipleri.  Oylarını öncelikle CHP’ye, sonra Ak Parti’ye, MHP’ye ve İyi Parti’ye veriyorlar. Ak Partililer dâhil bu bölgede insanların çoğunluğu Türkiye’nin yüzünün Batı’ya dönmesinden yana. Daha iyi yaşamak, çocuklarına daha iyi bir eğitim vermek uğraşındalar, gelecek hayalleri olan insanlar bunlar. Türkiye’nin siyasetini sorgulayan, itiraz eden, gerektiğinde oy verdiği partisini bile eleştirmekten çekinmeyen insanlar.

Türkiye’de gelir dağılımının bozulması ve reel gelirin azalması, çarpıcı seçim sonuçlarını yaratan en önemli neden. Orta sınıf 2007’den bu yana Ak Parti iktidarına muhalefet ediyor ve bu tavır 31 Mart’ta tavan yaptı. CHP’nin başını çektiği Millet İttifakı’nın, Bursa hariç en önde gelen büyükşehirleri alması bunun en somut göstergesi. Daha iyi anlamak için, 2007- 2016 arasında ulusal gelirin dağılımına ve payların nasıl bozulduğuna bakalım;

Nüfusun ulusal gelirden aldığı pay; en tepedeki yüzde 1 için 6 puan artarken, ortadaki yüzde 40 için 1,7 puan, en alttaki yüzde 50 için 3,2 puan azalmış durumda. Bunun sonucu olarak; Akdeniz, Ege Marmara ve Trakya’daki orta gelire sahip seçmen, gelirindeki azalmaya paralel olarak Ak Parti’den uzaklaşıyor. Doğu Anadolu, Orta Anadolu, Karadeniz ve metropollerin varoşlarında yaşayan az gelirli en alt grup ise, gelirleri daha fazla azalmasına rağmen, iktidara bağlılıklarını büyük ölçüde sürdürüyor. Ancak 31 Mart seçimleri, bir süredir bu bölgede de kopuşların başladığını gösteriyor.

Adı konmasa da, ekonomik krizi her geçen gün daha fazla hissediyoruz. Borcu döndürmekte zorlanan bir ekonomimiz, bilimsellikten uzak, hantal ve verimsiz bir eğitim sistemimiz var. Ülkenin en iyi donanıma sahip gençleri yurt dışına gitmenin yollarını arıyorlar. Önemli bir bölümü, aynı sermaye gibi son 1-2 yılda çoktan gitti. Dış politikada yalnızlaşmış durumdayız. S 400 füzeleri ile F 35 uçakları konularının yol açtığı krizin, Türkiye- ABD ilişkilerini nereye getireceğini, Doları nereye zıplatacağını bilmiyoruz. Yeni bir “Rahip Brunson” krizi çıkabilir. Seçim sonrası Türkiye uzun sürecek bir durgunluk dönemine girdi. Bu durgunluk salt ekonomik değil, siyasal açıdan da geçerli. Yeni Ekonomik paket henüz açıklanmadı, yapısal reformlar gündemde bile değil. Türkiye ise başka işlerle meşgul ve zaman kaybediyor. YSK, 1 Nisan günü yaptığı ve bağlayıcı resmi açıklamasına karşın, İmamoğlu’na mazbatasını hala vermedi. Ak Parti geçersiz oyların sayımı konusunda yaman bir çelişki içinde ve önceki seçimlerdekinin tam tersi bir yol izliyor. Bunlar bütün dünyanın gözü önünde oluyor ve bu süreç hem Ak Parti’ye hem de Türkiye ekonomisine büyük zarar veriyor.

Seçmendeki tercihi Ak Parti’nin artık kabul etmesi gerek. Yenilmez denen Ak Parti, kabul etmek istemese de, bu seçimlerde kaybeden taraf. Bursa hariç, ekonominin merkezi olan metropolleri kaybetmeyi hazmetmek hiç kolay değil. Ak Parti’nin ve yöneticilerinin kimyasının bozulması çok normal. Artık hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını anlamaları gerek. Bu nedenle Ak Parti seçmendeki değişimi görmek, neye itiraz ettiğini anlamak ve değerlendirmek zorunda. Tabi ki, siyasette kalıcı olmak ve kurumsallaşmak niyetleri varsa.

Prof. Acar Baltaş Türkiye’de seçmenin partisi ile olan aidiyet bağı nedeniyle; yolsuzluk, adaletsizlik gibi pek çok iddialardan etkilenmediğini, seçmenin yaklaşık yarısının iddiaları doğru bulsa bile, oy tercihlerini değiştirmediğini söylüyor. Baltaş bu durumu “bilişsel çelişki” kavramıyla açıklıyor. Seçmen partisine gönülden ve samimi duygularla, tuttuğu takıma benzer şekilde bir taraftar gibi sahip çıkıyor. Her türlü yolsuzluklar, adaletsizlikler karşısında, olayın bütünüyle bir komplo olduğuna ve belirli çevreler tarafından “tezgâhlandığına “ kendini inandırma çabası içine giriyor. Sorgulamıyor ve düşüncesini değiştirmiyor.  Bugüne dek seçmen büyük ölçüde böyle davrandı, ancak 31 Mart’ta ekonomik gerçekler seçmeni “taraftar seçmen” kavramından yavaş da olsa uzaklaştırmaya başladı. Kıyı şeridindeki seçmen, takım tutmakla parti tutmanın ayrı şeyler olduğunun bilincinde ve ona göre oy kullanıyor. Sırada Anadolu seçmeninin tercihini sorgulaması ve taraftar seçmen olmayı bırakması var. Ekonomideki durgunluk ve bu yıl içinde başlayacak olan “finansal tufan”, bu değişimin beklenenden daha az bir sürede gerçekleşeceğini işaret ediyor.

Tuygan ÇALIKOĞLU

Kaynak: wid.world/country/turkey          Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker, Prof. Acar BALTAŞ