Bugün 5 Ekim Dünya Mimarlık Günü. 124 ülkeden bir milyon üçyüz bin mimarın da örgütü olan Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA); bu yılın temasını " Mimarlık, Bina ve İklim" olarak belirledi. Son dönemde Dünya mimarlarının örgütü olan UIA, çevre tehdidine karşı oldukça duyarlı davranışlar sergiliyor ve bu yönde temalar belirliyor. Aynı duyarlılığı ulusal örgütümüz olan ve UIA içinde de önemli ve aktif görevler üstlenen Mimarlar Odası da sergiliyor. Doğa ve kültür değerlerinin yok edilmesine karşı verdiği mücadele, Mimarlar Odasının toplumsal mücadele saygınlığını arttırıyor.

5 Ekim 2015 ile başlayan Dünya Mimarlık Günü, bütün bir haftaya yayılan etkinlik, eylem ve kutlamalarla sürüyor. Uluslararası, ulusal ve yerel ölçekte süren eylemler Mimarlıklarımızın tekrar tekrar düşünülmesini, konuşulmasını ve irdelenmesini sağlıyor. Mimarlıklarımız eleştiri ve müzakere ortamında gelişecektir. Kentlerimizi, meydanlarımızı, sahillerimizi, sokaklarımızı, binalarımızı, tasarımlarımızı ve dolayısıyla mesleğimizi konuşmadan, eleştirmeden ve karşılıklı müzakere etmeden yapılan mimarlıklar güdük ve kısır bir döngünün içinde gelişmeyecek ve gelişmenin önündeki engeller olarak kalacaktır.

Bu çerçevede; Çanakkale'deki mimarlık günü teması dolayısıyla "iklim değişikliği" meselesine bakmak gerekiyor.

-İklim değişikliğinin en önemli sebebi, fosil yakıtlardır. Çanakkale'nin kuzeyi "termik santral" çöplüğüne dönüşme planıyla karşı karşıyadır.

-Fosil yakıt tüketimine en büyük payı alan "sanayinin", yine Çanakkale'nin kuzeyine, Biga- Bandırma aksına yerleşmesi bölgenin kirlenmesine yol açacaktır.

-Fosil yakıt ile çalışan lastik tekerlekli motorlu araçların, uluslararası mal naklini sağlayan kamyon ve tırlarla naklinin "Çanakkale Boğaz Köprüsü" ile yapılacak olması, bölgenin iklimsel kirlenmesine yol açacaktır. Ayrıca her yol ve karayolu geçişinin yeni rant ve spekülasyon alanları yaratacağı ve bölgenin deniz kıyı ve yol kenarlarının yapılaşma ve bina yapımına yol açacağı görülmektedir.

-Fosil yakıt tahribatının sonucu olan iklim değişikliği zararlarının en aza indirilmesinin önemli bir yolu; doğal çevrenin korunması, ormanlık alanların çoğaltılmasıdır. Bu durum ortada iken, kaz dağları ekosistemi, doğal çevresi ve ormanları "madencilik" faaliyetleriyle yok edilme sürecine girmektedir.

-Çanakkale'nin Güney Kıyıları ile Adalarında hiç olmadığı kadar yoğun bir "turizm, 2. konut" yapılaşma baskısı oluşmaktadır.

-Yukarıda sayılan ve bölgeyi geniş bir şekilde etkileyecek kararlar, 1/100.000 ölçekli Çanakkale Balıkesir illeri "Çevre Düzeni Planı" ile meşruluktan "yasallığa" dönüştürülmüştür. Bu plan Çanakkale ve civarının iklim değişikliğine yol açacak kararların, cehennemin yolunun manifestosudur.

-Biliyoruz ki, bölgedeki rüzgar ve güneş enerjisi için yaygın ve toplumsal gayretlerin artışı gözleniyor. Ancak, büyük enerji tekelleri ve devletin işbirliği ile bu tür yatırımların önü açılmıyor ve engelleniyor. İklim değişikliğinin azaltılması ve yok edilmesi için 1enerjinin yenilenebilir kaynaklarca üretiminin" bir kaç enerji tekelinde çıkartılıp, "yerel, yaygın ve toplumsal girişimciler" tarafından yapılması önemli bir adım olacaktır.

-İklim değişikliğinin önemli gerekçelerinden birisi de kentlerdir. Doğa dostu olmayan, çevre katliamlarına yol açan, kıyıları ve sahilleri yağmalayan, su kaynaklarını kirletip yok eden, toplu taşıma ve raylı sitem yerine özel otomobil ve fosil yakıtlı minibüs-otobüs kullanan, binalarında enerji verimliliğini gözetmeyen ve azmanlaşmayı büyüyerek gelişme sayan kentler iklim değişikliğine daha fazla katkı sağlıyorlar.

-Elimizdeki mevcut yapı stoklarının yaşama katılması yerine, yeniden inşa etmeyi asrileşmek sayan zihniyet, her yeni yapıda mevcudun çok üzerinde kirlenmenin de önün açıyorlar. Bu çerçevede göç ve iskan politikalarının mevcut yapı stoklarını değerlendirecek şekilde düzenlenmesi elzem bir durum oluşturmaktadır.

-Mimarlar binaların oluşmasında koordinatör mesleğe sahiptir. Temel kararların çoğunluğu mimarlık mesleği tarafından oluşturulur. Ancak, bu mesleğin verisini oluşturan yasal, hukuki ortamı oluşturan siyasi irade kuralları, talep oluşturan kullanıcı ve mal sahibi ile bu binaların uygulayıcıları, müteahhit ve yapı malzeme satıcıları mimari tasarımın temel unsurudur. Siyasi irade, mal sahibi, müteahhit denklemindeki unsurlar, tasarımları doğrudan etkilemektedir. Bu durum binaların iklim değişikliğine yönelik durumlarını ve duruşlarını doğrudan etkilemektedir.

-Bina tasarımlarında mimarlar, "yeşil bina" anlayışını ortaya çıkartarak toplumsal bir kültüre dönüştürecek ana meslektir. Uluslararası norm ve standartlarla belirlenmiş yeşil bina kriterlerinin, yaygın toplumsal kesimlerce benimsenmesi ve uygulanması, mimarlık mesleği tarafından sağlanacaktır. Bu misyona mimarlık mesleğinin gelebilmesi, sanırım mimarların asgari ortaklıkla, meslek içi eğitimlerini tamamlaması ile mümkün olacaktır. Bu ortamın yaratılmasında, mimarlar kadar mimarlar odasının da önemli görev ve sorumlulukları bulunmaktadır.

Yaşadığımız dünyanın ölüm tarihi artık belirlenebiliyor. Bu Dünya ölümünün baş müsebbibi "İklim Değişikliği"dir. Ölüm senaryoları kadar, kurtuluş senaryoları da yapılıyor. Ölüm tarihi gibi, kurtuluş tarihide koşullar iyileştiği sürece verilebiliyor. Biliyoruz ki, dünya üzerindeki insanlar bu yok oluşun tek sebebidir. Kurtuluşun aktörleri de yine dünya insanları olacaktır. Bu dünyada ortak yaşam kurduğumuz Mimarlar, 2015 yılının 5 ekim tarihinde tüm insanlığa bu görev ve sorumluluğu tekrar hatırlatıyor.