31 Mart yerel seçimlerinden sonra, 3 ay içerisinde ülkemizde kurulu olan bütün kent konseyleri, seçimli genel kurul yaparak başkan ve yürütme kurulunu yeniden belirleyecek. Bu vesileyle, işlev ve işleyişi aradan 12 yıl geçmesine rağmen hâlâ anlaşılmayan; her kentin “kendine göre” işlevlendirilen ve işletilen kent konseyinin “ne olduğunu” ya da “ne olmadığını” 2001 yılından buyana kent konseyleri sürecinin içinden biri olarak, anlaşılmasına katkı sağlamak ve varoluş gerekçesine uygun çalışan kent konseylerinin çoğalması amacıyla anlatmaya  çalışacağım.

Kent Konseyleriyle ilgili ortak ve temel bir yanlış anlayış egemendir. O da; Kent konseyini  bir dernek, vakıf, meslek odası, kooperatif veya bir kamu kurumu gibi anlama yanlışıdır. Kent konseyinin kendine özgü yapısı anlaşılamayınca ve bu özgün yapı bir kenara bırakılıp, biraz önce saydığım kurum ve kuruluşlar gibi anlaşılıp işletildiğinde o artık “kendisi” gibi değil, haliyle “diğerleri”ne benziyor. (Bugün ülkemizde kurulu olan yaklaşık 300 civarındaki kent konseyi ne yazık ki bir dernek gibi ya da belediyenin bir müdürlüğü veya birimi gibi çalışıyor… Çankırı’da yapılan bir toplantıda zamanın valisi, “Kent konseyleri dernekler gibi bize yağ çekmemeli. Bize yağ çeken çok, ama bizim eleştirilmeye ihtiyacımız var, kent konseyleri bizi eleştirmeli, öneri geliştirmelidir.” diyerek kent konseylerini eleştirmişti.)

Kent konseyini anlamak için çok uzağa gitmeye gerek yok; ona ait kanun ve yönetmelik bize yeterli doneleri veriyor. Süreç, 13.07.2005 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak Belediye Kanunu’na, kent konseyiyle ilgili bir madde eklenerek başlıyor. Kent konseyini anlamak  ve anlatabilmek için de kanun maddesini cümle cümle ele alarak açıklamaya başlayalım.

Kanun maddesinin ilk cümlesi kent konseyinin amacıyla ilgilidir ve amacı şöyle tarif eder: “KENT KONSEYİ Madde 76. – Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır.”

Maddenin daha sonraki cümlesi ise amacı hayata geçirecek olan bir yapıyı tarif eder:

“Belediyeler kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin varsa üniversitelerin, ilgili sivil toplum örgütlerinin, siyasi partilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarının temsilcileri ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşan kent konseyinin…” cümle devam ediyor, ama buraya kadar olan kısmında bize; kent konseyi yapısının  kimlerden oluştuğunu/oluşturulacağını söylüyor. Yani, “kent konseyi ne kent konseyi başkanıdır, ne yürütme kurulu, ne de sayılan kurum ve kuruluşların tek başına kendisidir; maddede sayılan kurum ve kuruluş temsilcilerinin toplamıdır kent konseyi.” diyor.

Kent konseyinin amacı ve oluşumu tanımlandıktan sonra madde cümlesi devamında,  “…faaliyetlerinin etkili ve verimli yürütülmesi konusunda yardım ve destek sağlar.” diyerek tamamlanır. Bu cümle, belediyenin kent konseyi için ne yapacağını söylemektedir ve çok açık bir ifadeyle kanun, belediyeye,  kent konseyine faaliyetlerini gerçekleştirebilmesi için, yardım ve destek sağlamak görevini verir ve üstelik bu yardım ve desteğin  göstermelik değil; etkili ve verimli çalışmaya imkân veren bir ölçekte yardım ve destek olmasına vurgu yapar.

Madde, sondan bir önceki cümlesinde; “Kent konseyinde oluşturulan görüşler belediye meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir.” der. Bu cümle, meclis gündemindeki diğer her bir madde gibi kent konseyinde oluşturulan görüşler de aynı öneme sahiptir, farklı muamele görmemelidir, anlamını taşır ve  belediye uyarılırken kent konseyine de, oluşturduğunuz görüşleri belediye meclisinde sunma göreviniz  var uyarısını yapar.

Maddenin son cümlesi ise şöyledir: “Kent konseyinin çalışma usûl ve esasları İçişleri Bakanlığı’nca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.” Yönetmelik, İçişleri Bakanlığı’nca hazırlanır ve 8.10.2006 tarihli Resmi Gazete’de; bazı madde değişiklikleri de 6.06.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanır.

“Kent Konseyini Anlamak” devam edecek. Gelecek yazımda da “Kanunun gerekçesini; kent konseyi neden gereklidir, ne için ve hangi anlayış çerçevesinde düzenleme yapılmıştır” konusunu aktarmaya çalışacağım.

Saim Yavuz