Tarihler 1916 yılını gösteriyordu. Amerika’nın Michigan Devlet Üniversitesi (Michigan State University)’nin spor etkinliklerinin yapıldığı Eski Kolej Sahası=Macklin Stadyumu’nda kız erkek binlerce kişi “Dardanelle! Dardanelle” diye çılgınca bağırıyordu. Bu bağrışlar sürerken sahada Michigan’ın “Egle=Kartal” takımında oynayan bir Türk, topu kendi sahasından alarak rakip sahaya kadar götürdü ve sert bir vuruşla gole çevirdi. Bu defa kalabalık  “Dardanelle storm=Çanakkale Fırtınası! ” “Dardanelle storm=Çanakkale Fırtınası!” diye çığlık atmaya başladılar ve bu coşku arasında maç “Kartal” takımının galibiyetiyle sona erdi.

Bu hafta Amerikalıların “Dardanelle” (Çanakkale) lakabını verdikleri, dünyada ve Türkiye’de de “Çanakkale Fırtınası” olarak bilinen, hayatı futbolda ilk ve üstün başarılarla dolu bir insandan söz edeceğim. Bu ünlü futbolcu “Hasan Kamil Bey”...

Hasan Kamil, 1894 yılında dünyaya geldi. Babası Mızıka-i Hümayun yani Osmanlı Saray Bandosu’nda görev yapan Kolağası (kıdemli yüzbaşı) Ali Rıza Bey, annesi Hatice Rabia Hanım’dı. Futbola Galatasaray Lisesi’nde okurken başladı. Galatasaray Spor Kulübü’nde futbol oynarken Kadıköy’e taşınmaları üzerine 1911 yılında Fenerbahçe’de spora devam etti. Fenerbahçe genç takımında sadece yarım dönem oynadıktan sonra A takıma alındı.

Hasan Kamil, 1914 yılı İstanbul Resmi Ligi maçlarında Fenerbahçe forması ile Galatasaray’a karşı sahaya çıktı. 4 Ocak 1914 tarihinde “Union Clup” sahasında yapılan maçta ilk golü Hasan Kamil attı ve bu golle tarihe geçti. Zira Fenerbahçe’nin Galatasaray’a gol atan “ilk futbolcusu” unvanını aldı. Maçta Fenerbahçe’nin üç golünü Hasan Kamil, bir gölünü de Sait Selahattin kaydetmişti.

1914 yılı Sonbaharı’nda üniversite eğitimi için Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti. Kanada’ya sınır olan Michigan Eyaleti’nde üniversite eğitimini yapacaktı. Hasan Kamil, bir taraftan da Michigan Devlet Üniversitesi takımında spora kaldığı yerden devam etti. Oynadığı oyunla hemen fark edildi.  Üniversite takımında defans oyuncusu olarak kendini kabul ettirdi. Spor sezonu 1915-1916’ydı. Tam bu sırada İngilizler ve müttefikleri, Çanakkale Boğazı’nı saldırarak İstanbul’u ele geçirmek için bütün kuvvetlerini ve imkânlarını kullandılarsa da geçememişlerdi ve tarihe bu olay “Çanakkale geçilmez” olarak yazılmış ve düşman Çanakkale’den firar etmişti.

Hasan Kamil de “geçilmez bir defans oyuncusu” olarak Michigan’da ünlendi. Zira rakip takımda oynayan Amerikalılar da maçlarda bir türlü Hasan Kamil’i geçmeye muvaffak olamadılar. O nedenle Çanakkale Savaşları’ndan esinlenerek ona önce “Dardanelle=Çanakkale” lakabını uygun gördüler. Maçlarda “Dardanelle is impassable=Çanakkale geçilmez” diye tempo tutuyorlardı. Hasan Kamil, sadece rakip oyuncuları kaleye yaklaştırmadığı gibi topu ayağına aldığında rakip kaleye kadar gidip goller de atıyordu. Bunu fark eden spor yazarları Hasan Kamil’in bu çabukluğu ve golü attıktan sonra tekrar hemen takımdaki mevkiine geri dönmesine çok şaşırıyorlardı. Bu durum her maçta aşağı yukarı böyleydi. Hasan Kamil, kendi kalesinde tehlikeyi bertaraf ettikten sonra rakip kalenin önünde görülüyor; ya gol atıyor ya da gol atacak pasları arkadaşlarına veriyordu. Amerikalı spor yorumcuları onun bu çabukluğu karşısında Hasan Kamil’e yeni bir isim taktılar: “Dardanelle storm=Çanakkale Fırtınası” Hasan Kamil, üniversite takımından sonra 1916 sezonunda Michigan Eyaleti’nin başkenti Lansig şehrinin “Egle=Kartal” takımında oynamaya başladı. Burada da çok başarılı maçlar çıkardı. İlk oynadığı sezon Egle Takımı şampiyon oldu. Bu şampiyonlukta Hasan Kamil’in büyük payı vardı.

Hasan Kamil, üniversite eğitimini tamamladıktan sonra 1921 yılında tekrar Türkiye’ye döndü ve Fenerbahçe’de futbola devam etti. 29 Haziran 1923’te İstanbul Taksim Stadyumu’nda Harrington Kupası’nda dönemin üç büyük İngiliz futbol takımının karmasından oluşan İngiliz takımına karşı oynadı. Maçın hakemi Avusturyalı Antonin Kratky’di. İngiliz karması maçın 35.dakikasında 1-0 öne geçti. Bu gol Türk futbolcularda soğuk bir duş etkisi yaptı. Maçın ikinci yarısında Hasan Kamil’in kardeşi Zeki Rıza, 60.dakikada mükemmel bir gol attı ve durum eşitlendi. Seyirci heyecandan yerinde duramaz hale geldi. Maçı İngilizlerin Malta Valisi Lord Plommer de izliyordu.  Maçın 74.dakikasında İsmet’in pasını sert bir şutla Zeki Rıza ikinci kez gole çevirdi. İngilizler şaşkına döndüler. Geri kalan süre içerisinde bütün çabalarına rağmen maç 2-1 Türk takımının galibiyeti ile sonuçlandı. General “Harrington Kupası” Türklerin oldu. Kupa maçı sonucunu Lozan’da bulunan İngiliz temsilci Rombold, General Pelli, Marki Gorani ve Venizelos da merakla bekliyordu. Türk takımının galibiyeti Lozan’da barış görüşmeleri yapan Türk heyetine ulaştığında Heyet Başkanı İsmet Paşa; heyette yer alan Ali Naci (Karacan) Bey’e “Heyetimiz adına meserretli tebriklerimizi Fenerbahçe Kulübü’ne hemen telleyiniz. Hepsinin ayrı ayrı gözlerinden öperim” diye emretti. Bu kupa Türk heyetine büyük bir moral oldu.

Hasan Kamil, 1923 yılında Türkiye ile Romanya arasında yapılan ilk resmi milli maçta “Milli Takım Kaptanı” olarak sahaya çıktı. Maç 2-2 sonuçlandı. Onun için bu maçın anlamı ilk ay-yıldızlı forma ile sahaya çıkan Türk Milli Takımın kaptanı olması sebebiyle hayatı boyunca hep hatırlayacağı bir olaydı. Hasan Kamil, 1924’te ticarete atılmak üzere aktif sporu çok erken sayılabilecek bir yaşta, 29 yaşında, bıraktı. Amerikan Sokoni-Wakum Şirketi’nin Türkiye temsilcisi olarak 1956 yılına kadar çalıştı.

Hasan Kamil’in kardeşi Zeki Rıza da ünlü bir futbolcuydu. Tarihe “Kaptan” olarak geçmişti. Futbolu bıraktıktan sonra Zeki Rıza, yönetici olarak spora hizmet etmeye devam etti. 1946’da İstanbul’dan milletvekili seçildi ama milletvekilliği kabul etmedi. 1950 ve 1954’te Rize’den milletvekili seçilerek iki dönem TBMM’de görev yaptı. Bu arada 1955-1957 yılları arasında Fenerbahçe’nin Başkanlığını da üstlendi.

Hasan Rıza da kardeşi Zeki Rıza gibi Fenerbahçe’ye 1960-1961 yıllarında başkan oldu.  “Sporel” soyadını, 1934 yılında bizzat Atatürk’ün verdiği bu başarılı sporcu kardeşlerin ölümü çok hüzünlü oldu. Hasan Kamil,  27 Nisan 1969 günü kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti. Kardeşi Zeki Rıza buna çok üzüldü ve o da kalp krizi geçirdi ve abisinin ölümünden altı ay altı gün sonra da vefat etti. Gazetelerde yer alan haberlerde kardeşinin ölümüne dayanamayıp öldüğü belirtildi.

“Çanakkale geçilmez” gerçeğini Amerikalılara “Çanakkale Fırtınası” olarak öğreten ve ezberleten Hasan Kamil, bu gök kubbede hoş bir sada bırakarak öbür dünyaya göçüp gitti. Bize de hatırlamak ve hatırlatmak kaldı.