Seçimlerden sonra en çok “kurultay” sözcüğü ile tarihsel iki kişi “İsmet İnönü” ve “Bülent Ecevit”in isimlerini duyuyoruz. Tarih kameramızı geri çevirip şöyle bir bakalım. Neden bunlardan söz ediliyor?

1965 yılında yapılan seçimleri partisinin yeni başına geçmiş Süleyman Demirel kazanmıştı. Cumhuriyet Halk Partisi ise yine beklediği başarıyı elde edememişti. 1965 seçimlerinden sonra Cumhuriyet Halk Partisi içinde de  “Feyzioğlucular” ve “Ecevitçiler” şeklinde gruplaşma meydana geldi. Parti içinde “sağcılar”, “solcular”, “ilericiler” gibi gruplar yöneticilere varlıklarını hissettirmeye başladılar. Turhan Feyzioğlu ve arkadaşları, Senato ve Meclis gruplarının yönetimini ele geçirdikleri gibi Parti Meclisinde de sekiz kişilik çekirdek bir grup oluşturdular. Cumhuriyet Halk Partisi 18. Kurultayı artık iki tarafın açık açık savaştığı ama genel başkanın etkisiyle her iki tarafın parti içinde kaldığı bir kurultay oldu. Çekişmeli divan seçimini “Ortanın Solu” kazandı ve “Muammer Aksoy” Kurultay Başkanı seçildi. Yine çetin mücadelelerden sonra “Bülent Ecevit” Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği’ne seçildi. Bu durum Cumhuriyet Halk Partisi’nde de kopma eğilimlerinin baş göstermesine sebep oldu. 

26 Aralık 1966 tarihinde yapılan Parti Meclisi toplantısında Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi; partinin “Ortanın Solu” düşüncesinde olduğunu açıkladı. Parti Meclisi içinde “Ortanın Solu” düşüncesine karşı olan 8 Parti Meclisi üyesi bildiriye karşı olduklarını ilan ettiler. Parti Meclisindeki 8’ler ve parlamentodaki 63’ler, 28 Nisan 1967’de toplanan 4. Cumhuriyet Halk Partisi Olağanüstü Kurultayı’nda kozlarını son kez paylaştılar ve yapılan tüzük değişikliğiyle Turhan Feyzioğlu ve arkadaşlarının Cumhuriyet Halk Partisi’nden ihraç edilmeleri yolu açıldı.

Turhan Feyzioğlu ve 47 kişi 30 Nisan’da Cumhuriyet Halk Partisi’nden istifa ettiler. “Ortanın Solu” ile Cumhuriyet Halk Partisi sadece ideolojik yapısını değiştirmenin yanında, yeni bir kadro ile yeni bir örgüt anlayışı getirdi. Bu örgüt anlayışının altında siyasi sürecin her noktasına mümkün olduğu kadar çok katılım sağlama, yani daha ileri bir demokrasi anlayışına varma çabası vardı.

Yeni bir parti kurmaya karar verdiler. Kurulacak parti milliyetçi ve laik bir çizgide olacak, buna karşın faşizme ve komünizme karşı olacaktı. Yeni partinin kuruluş çalışmaları içinde partinin ismi konusu değişik arayışları gündeme getirdi. Görüşmeler sonrası yapılan oylama sonucunda partinin adının “Güven” olması kabul edildi. “Güven Partisi”, Cumhuriyet Halk Partisi’nden istifa etmiş 52 senatör ve milletvekilinden 45’i kurucu üye olarak katıldı.

12 Mayıs 1967 tarihinde Güven Partisi’nin kuruluş dilekçesini İçişleri Bakanlığı’na verdiler. Güven Partisi’nin genel başkanlığına Turhan Feyzioğlu getirildi. Partide; Ferit Melen, Yılmaz Adıgüzel, Orhan Öztrak, Cüneyt Yaşar, Alper Akarca, Deniz Hızal, Emin Paksüt, Hayri Başar, Vefa Tanır, Şevket Raşit Hatipoğlu, Hilmi İncesulu, Coşkun Kırca, Kemal Demir, Ali İhsan Göğüş ve Nermin Neftçi dikkat çeken kişilerdi.

5 Mayıs 1972 tarihinde Ankara’da CHP’nin olağanüstü kurultayı toplandı. 7 Mayıs günü yapılan parti meclisi seçimlerini Bülent Ecevit’in listesi kazandı. İsmet İnönü 8 Mayıs 1972 günü CHP Genel Başkanlığı’ndan istifa etti. Böylece İsmet İnönü’nün 33 yıl, 4 ay, 11 gün süren genel başkanlık dönemi tarihe karışmış oldu.

Bu arada CHP Çanakkale İl Yönetim Kurulu Sekreteri Eczacı Hasan Sever Ankara’ya gitmiş ve partideki yetkililerle görüşmüştü. Çanakkale’ye dönüşünde partideki çalkalanmayı yatıştırmak için uzun bir genelge yayınlayan Hasan Sever genelgede; “memleket CHP’nin iktidarına susamıştır. Geleceğimiz; kirli ellerden alınmak ve kurtarılmak üzeredir. Partimizin bu seçimlerdeki başarısına Allahın birliğine inandığımız gibi inanın ve buna göre çalışınız. Şimdiye kadar verdiğiniz emeklerden dolayı Genel Başkan İnönü ve genel Sekreter Ecevit’in candan sevgi ve tebriklerini sizlere iletirken, hayatımın en zevkli görevini yapıyorum.”

Cumhuriyet Halk Partisi içerisindeki değişim talepleri partinin taşra teşkilatlarında da kendini gösterdi. Çanakkale’de CHP’li Belediye Meclis Üyesi Şevket Göknar, İnönü-Bayar yakınlaşmasını ve bu yakınlaşmayı tasvip eden Genel Sekreter Bülent Ecevit’i şiirle protesto etti. Şevket Göknar’ın şiiri şöyleydi:

“Ortanın solu sana küs, / Ecevit oldun Brütüs,

İnönü’yü destekleyen, / Sözlerin faydasız süs

İnönü hiç gütmezmiş kin, / İyilik onca din,

Ama bana cevap verin, / Devrim niçin oldu, niçin?

İşin sonu kime yarar, / Kurultay’a sordunuz mu?

Almadan önce karar, / Ecevit bir genelge yay

Toplansın artık Kurultay / Bütün acı sözlerimi

Partimi sevdiğime say.

Bülent Ecevit’in 14 Mayıs 1972 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı seçilmesinden sonra partiden ayrılan ve kendilerine “Bağımsız Halkçılar” adını veren elli sekiz milletvekili ve senatör 4 Eylül 1972 tarihinde “Cumhuriyetçi Parti”yi kurdular. Cumhuriyetçi Parti genel başkanlığına Kemal Satır getirildi. Kısa süre sonra Milli Güven Partisi ile Cumhuriyetçi Parti, 3 Mart 1973 tarihinde “Cumhuriyetçi Güven Partisi” adı altında birleşti. Turhan Feyzioğlu, partinin genel başkanlığına, Kemal Satır da genel başkan yardımcılığına getirildi.

30 Haziran 1972’de CHP’nin 21.Kurultayı toplantı. Bu kurultayda bir yeni bir de eski genel başkan vardı. Ecevit yeni genel başkan, İnönü eski genel başkandı. Ecevit yaptığı konuşmada; “Partinin halkoyları ile iktidara gelebilmesine artık dışımıda bir engel kalmamıştır. İçimizdeki engelleri de aştıkça yolumuz açılacaktır… Partimizin en büyük devrimi demokrasidir.”

İsmet İnönü kürsüye gelerek şunları söyledi: “yeni genel başkana başarılı olması için el birliği ile yardım etmemiz gerekir… Genel başkan bir güven havası yaratmak için bütün nitelikleri taşımaktadır.” Bu sözler İsmet İnönü’nün tarihi bir kişilik olarak partinin kongresindeki son sözleri oldu. İnönü daha sonra partiden de istifa ederek Cumhuriyet Senatosu’nda tabii senatör olacaktı. Yeni genel başkan Bülent Ecevit ise 1973 seçimlerinde % 33.3 oy alarak partiyi birinci parti konumuna getirdi. 12 Ekim 1975’te 27 ilde yapılan senato yenileme ve milletvekili ara seçimlerinde oy oranını % 43.3’e çıkardı.