Türkiye genelinde sayıları 40 bine ulaşıyor. Çanakkale il genelinde ise 300 kişi civarındalar. Evet onlar amatör telsizciler. Özellikle afet durumlarında iletişimin sağlanamadığı anlarda ellerindeki telsizlerle birçok il ile iletişimi sağlayarak deprem bölgesine en kısa sürede yardım gelmesini sağlıyorlar. 1999 Gölcük depreminde de iletişimin sağlanamadığı bir ortamda Kocaeli ile Ankara arasındaki ilk iletişimi yine onlar sağladılar. Çanakkale’de de geçtiğimiz yıl içerisinde Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti (TRAC) Çanakkale Şubesinin açılması ile amatör telsizciler tek çatı altında birleştiler. Her geçen gün de üye sayıları artıyor. Bu hafta amatör ruhla profesyonel olarak çalışan bu amatör telsizcileri Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti (TRAC) Çanakkale Şube Başkanı Alper Doğmaz’ın anlatımı ile sizlere tanıtmak istedik…

ÖZEL RÖPORTAJ: AYHAN ÖNCÜ / ÇANAKKALE
E-Mail: info@canakkaletravel.com

* Bize kendinizi tanıtır mısınız?
- İsmim Alper Doğmaz. 1967 yılında Kayseri’de doğdum. Emekli askerim. Emekli olduktan sonra Çanakkale’yi çok sevdiğim için buraya yerleştim. 7 yıldan buyana da burada yaşıyorum.

* Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti’nin (TRAC) Çanakkale Şube yöneticiliği görevini yürütüyorsunuz? Amatör telsiz ile ilgili merakınız ne zaman ve nasıl başladı?
- Ben yıllarca askeriyede görev yaptım. Amatör telsizciliğin dışında profesyonel olarak da telsiz konusunda deneyimim var. Emekli olduktan sonra Çanakkale’de yaşamaya başladığım için bu bölgede böyle bir çalışma yapmayı uygun buldum. Özelikle Çanakkale’nin deprem konusunda birinci derecedeki iller arasında yer alması sebebiyle bir afet durumunda iletişimin telsiz kanalı ile daha sağlıklı yapılabileceğini düşündüğümüzden burada da Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti’nin (TRAC) bir şubesini açmak istedik. TRAC Genel Başkanı Aziz Şasa beyin de desteği Çanakkale’de amatör telsizciliğin sivil bir inisiyatif olarak gelişmesini sağlamak için 2013 yılı başından itibaren aktif olarak şubemizi kurarak böyle bir çalışma başlattık.

* Çanakkale’de amatör telsizciliğe meraklı olanların sayısının günden güne arttığını biliyoruz. Şuan kaç kişi sizin cemiyetinize üye?
- Çanakkale il merkezi ile ilçeleri ile birlikte cemiyetimize üye olan amatör telsizci sayımız 300’ü geçmiş durumda. Bu sayı açılan sınavlara girenlerle birlikte her yıl daha da artıyor.

* Her isteyen amatör telsizci olabiliyor mu? Bunun bazı şartları var mı?
- Amatör telsizcilik önemli bir uğraş ve hobi. Cemiyetimiz 1962 yılında kurulduğunda Elektrik Elektronik Mühendisi olan birçok kişi TRAC’in bu elektrik elektronik dergileri ile yetişmişler. Çocuklar ve gençlerimizde halen amatör telsizciliğe karşı merakları sayesinde hem hobilerini geliştiriyorlar, hem de bir afet durumunda kamu görevlisi olarak topluma hizmet ediyorlar. Özellikle Çanakkale çok kritik bir deprem bölgesi. Bu konuda amatör telsizciler olarak bir afet durumunda elimizden geldiğince faydalı olabilmek için uğraş veriyoruz. Bizim niyetimiz asla korkutmak ve felaket tellallığı yapmak değil. Fakat ortada da bilim adamlarının ortaya koyduğu bir gerçek var. Bu gerçeklerden kaçmak mümkün değil. Bu gerçeklere hazırlıklı olmak ve önlemlerimizi o felaketler olmadan almamız gerekir. Bizlerde bu konuda gerekeni yapmaya çalışıyoruz. Amatör telsizci olmak isteyenler bizlere katılabilirler. Bu kapsamda  12 yaşını doldurmuş, taksirli suçlar hariç bir sabıka kaydı olmayan herkes yılın belirli dönemlerinde Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından açılan sınavlara katılarak başarılı olduktan sonra amatör telsizci belgesini alabilirler. Biz özellikle Endüstri Meslek Lisesi’nde öğrenim gören gençlerimizi de bu organizasyona dahil etmeye çalışıyoruz. Onsekiz Mart Üniversitemizde Sağlık Yüksek Okulu’na bağlı Acil Yardım ve Afet Bölümü var. Orada bulunan 88 arkadaşımıza da yaptığımız bu çalışmaları Elektrik ve Elektronik Haberleşme Bilgisi dersi olarak verdik. Bizler gençlerimizin de bu işin içinde olmasından yanayız. Gençlerimizin dışında engellilerimizin de amatör telsizci olması için gerekli çalışmaları yapıyoruz. Bir deprem felaketinde bu arkadaşlarımızda engelleri aşarak telsizleri ile yapacakları görüşmelerle yaraların kısa sürede sarılmasına katkı sağlayabilecekler. Bizler burada amatör ruhla profesyonelce bir iş yapıyoruz.

“ÇANAKKALE’DE 300 AMATÖR TELSİZCİ VAR”

* Kullandığınız malzemeler hakkında da bize bilgi verir misiniz?
- Amatör telsizciliğe yeni başlayacak arkadaşlar için söylemek gerekirse kullanılan telsizler eskisi gibi artık o kadar çok pahalı cihazlar değil. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte kullanılan telsizlerin fiyatları da önemli ölçüde düştü. 100-150 TL’ye bile alınabilecek telsizler var. Eğer elektrik ve elektronik anlamda kendinizi geliştirmişseniz 30-40 TL’ye bile kendi cihazınızı yapabilirsiniz. Genel anlamda söylemek gerekirse kullandığımız telsizlerin fiyatları 100-150 TL’den başlıyor ve 10-15 bin dolara kadar çıkıyor..

* Telsizleriniz ile kaç kilometre uzaklıklarla konuşabiliyorsunuz?
- Biliyorsunuz piyasada çaycılarında konuştuğu “Volki Tolki” dedikleri küçük cihazlar var. Bunlar çok amatör olan telsizler. Profesyonel değiller. Onların 5 kilometre yatay menzili var. Yani şehir içinde apartmanları, evleri düşünürseniz arada bunlar engel olacağı için bu mesafe 600 metrelere kadar düşüyor. Fakat bizim kullandığımız el cihazlarımızla, amatör telsizcilere tahsis edilen frekansla Kilitbahir’e kurduğumuz rölemizin de yardımı ile Çanakkale il merkezi ile ilçelerimizin tamamı ile telsiz ile görüşme yapabiliyoruz. Birde Kazdağları’na bir röle kurduk. O röle sayesinde de 12 ilimiz dışında 4 ülke ile de görüşme yapabiliyoruz.

* Bunların yasal bir yönü de olması lazım. Çünkü her isteyen eline telsiz alıp konuşamaz. Bize bu konudan da bahseder misiniz?
-  Tabiî ki bu konu çok önemli husus. Yasada Amatör Telsizciler ile ilgili bir yönetmelik var. Çanakkale’de 300’ü aşkın amatör telsizcinin sınavlara girip belgelerini aldıktan sonra cemiyetimize üye olduğunu söylemiştim. Yasal olarak onlar artık amatör telsizci belgesine sahipler. Bunun dışında amatör telsizciliğe meraklı olup bu konuda sınava girmeyip evlerinde bu işi hobi olarak yapanlar da var. Bizler onlarında sınavlara girip belgelerini aldıktan sonra bizlere katılmalarını istiyoruz. Bu konudaki eğitimlerimiz tamamen ücretsiz olarak yapılıyor. Yılda 2 kez yapılan sınavlara katılarak dediğim gibi bizlerin yanında yer alabilirler.

* Her amatör telsizcinin sanırım ayrı bir çağrı adı oluyor. Mesela sizin çağrı adınız “TA3APR” Bu çağrı adları nasıl belirleniyor?
- Her amatör telsizciye ayrı bir kod yani çağrı adı veriliyor. Bu çağrı adları ise Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından veriliyor. Mesela benim çağrı adım “TA3APR”. Çağrı adımda yer alan bu harfler ve sayılar bazı özellikleri ifade ediyor. Benim çağrı adımda yer alan ilk harf ülkeyi teslim ediyor. Yani Türkiye’nin “T” harfini. Almanya’da yer alan bir amatör telsizcinin çağrı adının ilk harfi ise “D” oluyor. İkinci harf ise ülkemizde yer alan hangi sınıf radyo amatörü olduğunu belirtiyor. Ben “A” sınıfı radyo amatörü olduğum için çağrı adımda yer alan ikinci harf “A” olarak yer alıyor. Başka arkadaşlarımız eğer “B” ve “C” sınıfı olurlarsa çağrı adında yer alan ikinci sıradaki yer o harf ile anılıyor. Çağrı adımda yer alan üçüncü sırada yer alan rakam ise ülkemizde radyo amatörlerinin bölgelerini ifade ediyor. Çanakkale 3. bölgede yer aldığı için bu rakam orada “3” olarak ifade ediliyor. “TA3APR” çağrı adımda yer alan son 3 harf ise ismimin harflerinden oluşuyor. Dünya genelinde amatör telsizcilere çağrı adları bu şekilde veriliyor.

* Bu kadar uzak mesafelerle görüşebilmek için il genelinde belirli yerlerde röle istasyonlarınızın olması gerekiyor. Çanakkale’de bu röle istasyonları nerelerde bulunuyor?
- Çanakkale’de amatör telsizciler olarak daha uzak mesafelerle görüşme yapabilmek için il genelinde önce bir etüt çalışması yaptık. Bunun ardından da ilk rölemizi Kilitbahir’de eski TRT vericinin bulunduğu yere kurmayı kararlaştırarak gerekli izinleri alıp oraya kurduk. Orada şuan 2 tane cihazımız bulunuyor. Bunların birisi röle, diğeri de APRS dediğimiz telsiz ile konuşurken yer konumunu gösteren cihazımız. Eğer elinizdeki telsiz yer belirten özelliği de taşıyorsa konuştuğunuz anda karşıdaki kişi sizin nerede olduğunuzu rahatlıkla anlayabiliyor. Ayrıca bir afet anında bu cihazlarımızın bulunduğu bölgede bir elektrik kesintisi yaşanması halinde besleyicileri de var. Bu besleyiciler ilk etapta 12 saat süre ile rölelerimizi faal olarak çalıştırabiliyor. Bunun dışında aynı bölgede bir de jeneratörümüz var. Afet halinde  besleyiciler anında devreye girmesine rağmen ekibimiz kısa sürede bölgeye intikal ederek jeneratörleri de devreye sokabilecek durumda…Yani 72 saat boyunca hiç elektrik olmasa da orada rölemiz faal olarak çalışabilecek durumda. Bunun dışında kısa bir süre önce birde Kazdağları’na bir röle istasyonu kurduk. Oradaki istasyonumuzda test çalışmaları son aşamaya geldi. Rölemiz şuan çalışıyor. O rölemiz ile Türkiye’nin yüzde 17’lik kısmı ile görüşme yapmak mümkün oluyor. Bunun dışında  telsizle Yunanistan, Bulgaristan gibi Balkan ülkelerinin çoğu ile de görüşülebiliyor. Kazdağları’ndaki bu rölenin Çanakkale’deki istasyonumuz ile entegre olabilmesi için bir link kurmak istiyoruz. Onu da büyük ihtimalle Kilitbahir’e veya üniversitemizin bulunduğu bir alana koyacağız. Böylece aynı hat üzerinden Türkiye’nin yüzde 17’si ile balkan ülkelerinin büyük kısmı ile görüşme yapabileceğiz.

“400 METREKARELİK ALANA “AFET HABERLEŞME VE  KOORDİNASYON KRİZ MERKEZİ” YAPILACAK”

* Amatör telsizciler olarak özellikle doğal afetlerde, deprem felaketlerinde çok önemli çalışmalar yaptığınızı biliyoruz. Gerek 1999 yılındaki depremde, gerekse ondan sonraki büyük depremlerde iletişimin imkanlarının çöktüğü zamanlarda sizler amatör telsizciler olarak bu bölgelerdeki kişilerle temasa geçerek orada yaşananları anında öğrenip yardımların daha kısa sürede o bölgelere ulaşmasını da sağladınız. Bu konulardan da bize bahseder misiniz?
- Bu konuda en yakın örnek 17 Ağustos 1999 Gölcük depremiydi. Deprem meydana gelir gelmez genel merkezimiz hemen devreye girdi. Genel merkezimize ait bir araç İstanbul’dan hareket ederek en kısa sürede Kocaeli Valiliği’ne ulaştı.  Deprem sonrasında bütün iletişim imkanları kesik olduğu için Ankara ile bir bağlantı sağlanamıyordu. Bu kapsamda Kocaeli Valiliği ile Ankara’daki üst düzey yetkililerle ilk görüşmeyi sağlayan Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti oldu. Deprem bölgesinden ilk haberler Ankara’ya Başbakanlığa ve bakanlara bizim üzerimizden iletildi. Bu gerçekten çok önemli bir husus. Biz reklam sevmeyen bir organizasyonuz. 1962 yılında kurulmamıza rağmen birçok depremde aktif olarak görev aldık. 72 saatlik haberleşme ortamını sağladık. Deprem bölgelerine yardımların zamanında ulaşması için telsiz kanalı ile ulaşılamayan bölgelere iletişimi gerçekleştirdik. Yaptığımız bu çalışmalarda acılı anlar yaşandığı için amatör telsizciler pek görünür olmadı. Bir bakıma perde arkasında çalışarak önemli işler yaptılar diyebilirim.

* Çanakkale 1. derece deprem bölgesinde yer alıyor. Birkaç ay öncesinde de ilimizde yaşanan deprem felaketinde iletişimde büyük sıkıntı çekildiği açıkça görüldü. Cep telefonları uzun süre çalışmadı. Bu sebeple özellikle bu tür afet durumlarında amatör telsizciler olarak sizlere büyük görev düşüyor. Çanakkale’de de Valilik ve belediye ile temasa geçerek iyi bir yerde konuşlanma konusunda bir çalışmanız var mı?
- Bu kapsamda Çanakkale için önemli bir projemiz var. “Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti Afet Haberleşme Merkezi” olarak adlandırdığımız bir projemizin var. Çanakkale’nin böyle bir merkeze ihtiyacı var. Bu konuda hazırladığımız projemizin hayata geçirilmesi için Valimiz Ahmet Çınar ve Belediye Başkanımız Ülgür Gökhan’a bu projemizi ilettik. 6 aydan buyana valilik ve belediye ile görüşmelerimiz sürüyor. Onlarında bu projemize desteklerini aldık. Bunun ardından da bu merkezin kurulabileceği yer konusunda çalışmalarımıza başladık. Bu konuda Esenler Mahallesinde Özgürlük Parkı bölgesinde bir yer tespit etmiştik. Aynı bölgede birkaç yere daha baktık. Sonunda yer konusunda ortak bir karar verdik. Buna göre Huzuevi Yolu üzerinde İstek Yapı Sitesi var. Onun arkasında trafonun arkasında büyükçe bir alan var. 400 metrekarelik bir alana “Afet Haberleşme ve  Koordinasyon Kriz Merkezi” yapılacak. Önümüzdeki günlerde bu yer ile ilgili belediye meclisimizde bu konu görüşülecek ve yer tahsisi yapılacak. Aynı zamanda o yerde Çanakkale Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün çadır ve toplanma merkezi de olacak. Orası normalde bir felaket anında çadır kurma yeri olarak tahsis edilecek. Aynı zamanda orası bir park görünümünde olacak. Orada kurulacak yerde biz de “Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti Afet Haberleşme Merkezi” olarak çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Buradaki merkezimiz sadece deprem vb. afet durumunda kullanılmayacak. 365 gün burası hizmet verecek.  “Afet Haberleşme ve  Koordinasyon Kriz Merkezi”nde bir kriz merkezi de olacak. Yani Sayın Valimiz ve Belediye başkanımızın da içinde olduğu 11 kriz yönetici burada bir araya gelecek. 8 hizmet grubunu bir araya getirecek bir haber merkezini içerecek. Ayrıca bu merkezde şuanda Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitemizde Afet Acil bölümünde öğrenim gören öğrenciler için bir laboratuar ve eğitim salonu olacak. Onun dışında 2015 yılı Çanakkale Savaşlarının 100.yıldönümü. Bu sebeple oraya kapsamlı bir telsiz istasyonu kuracağız. Buraya 12 metrelik telsiz direklerin üzerine antenler kuracağız. Afet Radyosu olarak adlandırdığımız bu istasyonumuzla dünyaya burada 100. yılla ilgili bütün etkinlikleri telsiz kanalı ile duyuracağız. Dünyada biliyorsunuz 20 milyon tane radyo amatörü var. Hepsi de çok faal.

* Türkiye genelinde bu şekilde Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti’ne (TRAC) kayıtlı kaç amatör telsizci var acaba?
- Türkiye genelinde yaklaşık 40 bine yakın radyo amatörünün olduğunu söyleyebilirim.

* Türkiye dışından yabancı ülkelerdeki amatör telsizcilerle de bulunduğumuz yerlerden görüşme yapabiliyor musunuz? Mesela Çanakkale’den bir başka ülkedeki amatör telsizci ile görüşebiliyor musunuz?
- Çanakkale’de şuan profesyonel anlamda istasyonu olan ve telsiz ile görüşme yapabilen 10-12 tane radyo amatörü arkadaşlarımız var. Yani bu arkadaşlarımız evlerindeki bu istasyonlarla dünyanın her yeri ile rahatlıkla görüşebiliyorlar. Bunun dışında il genelinde 300’e yakın arkadaşımızın yaklaşık 290’ı el telsizi ile belirli mesafelerle görüşme yapabiliyorlar.

“2015 YILINDA DÜNYA GENELİNDEN 100 RADYO AMATÖRÜ İLE ÇANAKKALE’DE BİR ETKİNLİK YAPACAĞIZ”

* Hava durumu telsiz ile görüşmelerimizde etkili oluyor mu? Mesela yağışlı hava daha uzak mesafelerle görüşmenize mani oluyor mu? Güneşli sakin havalarda telsiz ile uzak mesafelerle görüşmek daha mı kolay oluyor? Neden?
- Tabiî ki iyi hava şartlarında telsiz ile görüşme yapma imkanı daha iyi olabiliyor. Diğer olumsuz hava koşullarının olduğu ortamlarda ise yaptığımız görüşmelerde zaman zaman sorunlar yaşanabiliyor. Olumsuz hava koşullarında görüşme yapacağınız mesafe daha kısa olabiliyor. Fakat telsiz ile en iyi görüşme yapılacak zaman ise genelde gece saatleri oluyor. Çünkü gece saatlerinde pek telsiz görüşmeleri olmadığı için sakin oluyor. Frekansların az olması da bizim daha kaliteli bir görüşme yapmamıza imkan sağlıyor.

* Yıllardır bu işin içindesiniz. Bize yaşadığınız ilginç olaylardan, anılarınızdan birini anlatır mısınız?
- Çanakkale’de 24 Mayıs 2014 günü meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından hemen evlerimizin bahçesine çıktık. Deprem sonrasında ise bütün cep telefonları aşırı yoğunluk sebebiyle çalışmıyordu. İşte bu anda amatör telsizciler olarak il genelindeki bütün arkadaşlarımızla anında telsiz kanalı ile görüşme yaparak bulundukları yerlerdeki hasar durumları ve can kaybının olup olmadığını anında öğrenip konu hakkında ilgililere bilgi verdik. Bu tür afetlerde böylece iletişim hatlarının çalışmayacağını bir kez daha gördük. Çanakkale’deki amatör telsizci arkadaşlarımız sayesinde en kısa sürede bulundukları yerlerden bilgi alma imkanına kavuşmuş olduk.

* Amatör telsizciliğe karşı merakı olanlara neler söylemek istersiniz?
- Amatör telsizcilik güzel bir hobi. Benim eşim ve çocuklarımda amatör telsizci. Bu hobi ile elektrik ve elektronik bilgilerimiz dışında haberleşme becerinizi de artırıyorsunuz. Bu sebeple sanal ortamda birbirleri ile yazışarak haberleşmeye çalışanlar telsiz ile birebir konuşarak arkadaşlıklar kurabiliyorlar. Ayrıca kişiler telsiz sayesinde yabancı ülkelerdeki kişilerle iletişime geçerek yabancı dillerini de geliştirebiliyorlar. Çanakkale’de de son günlerde gençlerin amatör telsizciliğe karşı büyük meraklarının olduğunu görmek bizi sevindiriyor. Bunun ile ilgili bir projemiz de var. Bu konuyu Avustralya Konsolumuz ile de görüştük. Çanakkale Savaşlarının 100. yıldönümü olan 2015 yılında dünya genelinden 100 radyo amatörü ile Çanakkale’de bir etkinlik yapacağız. Kuracağımız istasyonlarla Çanakkale’nin 100.yılını dünyaya duyuracağız. Bu aktarma esnasında da Avustralya’daki bir üniversite ile Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’ndeki bir öğrenci grubu da bunlara eklenecek. Böylece toplam 200 radyo amatörü Çanakkale’den dünyaya Çanakkale Savaşları’nın 100. yıldönümü etkinliklerini iletecekler. Buradan gençlere seslenmek istiyorum. Boş zamanlarınızı boş şeylerle geçirmek yerine  amatör telsizci olarak bu çalışmalarımıza katılarak topluma faydalı bir çalışma içine girsinler. Bizler ücretsiz olarak açılan kurslarımıza gençlerimizi davet ediyoruz…Her zamanda onlara yardımcı olmaya hazırız.